منسوجات پزشکی (medical textiles) شاخه ای از منسوجات فنی هستند که کاربردهای وسیعی در علوم پزشکی دارند. این منسوجات میتواند در انواع پلیمرها، الیاف، نخ، پارچه بافتنی و بی بافت مورد استفاده قرار گیرد. هدف استفاده از این منسوجات ایجاد ایمنی، راحتی و کمک به بهبود یا کاهش درد بیماران است.
منسوجات پزشکی در دنیای امروز کاربردهای گسترده ای دارد و سهم بزرگی از بازار آینده کشورهای پیشرفته دنیا را در برمی گیرد. با پیشرفت علم و فناوری، پیشرفت زیادی در این زمینه حاصل شده است. علم بالینی تحت تأثیر استفاده از چنین مواد نساجی قرار گرفته است. این مواد تحت آزمایش های دقیق ISO قرار می گیرند تا مراقبت و کیفیت برای کاربران تضمین شود.
منسوجات مورد استفاده در صنعت پزشکی باید دارای ویژگی های خاص باشند. از جمله این ویژگی ها میتوان به:
- قابلیت جذب بالا(پنبه استریل شده، بانداژ)
- استحکام، کشش، انعطاف پذیری، نرمی و دوام بالا
- استفاده از مواد غیر سرطان زا در تولید
- استفاده از مواد غیر سمی در تولید آنها
- ضد میکروبی و بهداشتی باشد
- حساسیت ایجاد نکند
- ویژگی های راحتی پوشش بهتر
- محافظت در برابر عفونت(ماسک،روپوش)
- مقاوم در برابر مواد شیمیایی و عدم واکنش در برابر آن
- سازگار با بدن از نظر زیستی(زمانی که داخل بدن استفاده میشوند، نباید با آن واکنش نشان دهند. مانند ایمپلنت های درمانی)
- امکان استریل شدن چه به صورت فیزیکی و چه شیمیایی
- خواص انتشار بالا (برای عرضه کنترل شده دارو به نواحی زخمی)
دسته بندی منسوجات پزشکی
منسوجات مورد استفاده در جراحی(Surgical Textile):
این منسوجات در دو دسته قابل کاشت(Implantable) و غیرقابل کاشت(Non-implantable) دسته بندی میشود.
در عمل حراجی، بریدگی یا جراحتی وجود دارد که ترمیم، برداشت یا جایگزین میشود. بنابراین منسوجات پزشکی مختلف برای درمان مورد استفاده قرار میگیرد. این مواد در دو دسته کلی طبقه بندی میشوند.
- مواد قابل کاشت، موادی هستند که در داخل بدن استفاده می شوند و شامل طیف وسیعی از کاربردهای ترمیمی مانند جایگزینی عروق خونی، پوست آسیب دیده، دریچه های قلب آسیب دیده و زخم را دارند. این مواد زیست سازگار هستند و هیچ خطری ندارند و دارای گواهینامه ISO هستند.
- مواد غیرقابل کاشت موادی هستند که در خارج از بدن مورد استفاده قرار میگیرند و سازگار با پوست مانند باند، گاز، پنبه استریل شده
منسوجات مورد استفاده در دستگاهای خارج از بدن (Extracorporeal devices):
دستگاه های مورد استفاده در خارج از بدن، وسایلی هستند که برای انتقال مواد از خارج بدن به داخل و بالعکس استفاده می شوند. از این وسایل برای حفظ عملکرد اندام های ضروری که غیر فعال شده اند استفاده میشود. به عنوان مثال: کلیه مصنوعی، ریه مصنوعی، کبد مصنوعی
منسوجات مورد استفاده در مراقبت پزشکی و بهداشتی 🙁Healthcare/hygiene products)
محصولات مراقبت پزشکی و بهداشتی، محصولات ضروری قابل شستشو یا یکبار مصرف مانند ماسک، روپوش جراحی، دستمال مرطوب، پوشک، دستمال، و غیره هستند. این منسوجات باید سبک و غیر آلرژیک باشد. علاوه بر این باید تنفس پذیر، جاذب عرق بدن و خون حاصل از زخم باشد و از انتشار آلودگی جلوگیری کند.
منسوجات پزشکی زیست تخریب پذیر(Biodegradable Medical Textiles)
موادی که می توانند توسط بدن جذب شوند، مواد زیست تخریب پذیر نامیده می شوند. این مواد در عرض 3-2 ماه پس از استفاده در داخل بدن جذب می شوند. مانند نخ حراجی قابل جذب که نیازی به خارج کردن آن پس از جراحی نیست و توسط بدن جذب میشود.
زیست تخریب پذیری به دو روش تجزیه و جذب انجام میشود. این فرآیند بستگی به نوع، ماهیت ساختار شیمیایی، شکل و مورفولوژی ماده بستگی دارد.
کلاژن یک ماده زیست تخریب پذیر است که می تواند به صورت الیاف/ژل استفاده شود و از جلبک های دریایی به دست می آید. پلی ساکاریدها، کیتین یا آلژینات کلسیم مواد زیست تخریب پذیر با خواص درمانی خوب هستند و برای پانسمان پوست یا به عنوان پوست مصنوعی استفاده می شود. این مواد به خوبی به بدن می چسبد و به طور همزمان پوست را تشکیل می دهد. از این جهت روند درمان را بهبود میدهد و علاوه بر کاهش درد، دوره درمان را کاهش میدهد.
منسوجات پزشکی زیست تخریب ناپذیر(Non-biodegradable Medical Textiles)
منسوجات زیست تخریب ناپذیر مانند پلی استر، پلی پروپیلن(PP)، پلی تترا فلوئورو اتیلن (PTFE)، پلی آمید، پلی اتیلن، شیشه، کربن و الیاف الاستومری که برای ساخت ماسک های جراحی، کلاه، کیت های PPE، روپوش، پتو، جوراب های جراحی استفاده می شود.
از این منسوجات در ایمپلنت های اوتوپدی مانند استخوان، دندان، مفاصل استخوانی، نخ های بخیه غیر جاذب، پدهای مراقبتی و بانداژ، لباس، دستکش و غیره مورد استفاده قرار میگیرد.
