پارچه ویسکوز:
ویسکوز، از نظر تجاری مهم ترین الیاف سلولزی بازیافتی است. ویسکوز بر پایه سلولز طبیعی است و از طریق اسپینرت ها فشرده شده و در حمام اسید سولفوریک منعقد می شود. ویسکوز ظاهر و زیردست ابریشمی و تنفس پذیری شبیه به پنبه دارد. به منظور ایجاد فعالیت ضد میکروبی در برابر دو نوع میکروارگانیسم پارچه های ویسکوز اصلاح شده اند تا جذب اکسیدهای فلزی مانند آلومینیوم، روی یا تیتانیوم بهبود یابد. معمولاپارچه ویسکوز برای کاربردهای مختلف پارچه و منسوجات بی بافت استفاده می شود. پارچه ویسکوز یک پارچه معمولی مانند پنبه نیست. زیردست این پارچه مانند ابریشم، نرم است. یک پارچه همه کاره است که برای اقلام لباس مانند بلوز، لباس ،کت و در وسایل و لوازم خانه مانند فرش نیز استفاده میشود. الیاف ویسکوز در حالت مرطوب بسیار متورم میشوند و بدلیل جذب بالای آب استحکام ان در حالت مرطوب بصورت قابل توجهی کاهش می یابد. بنابراین بدلیل جذب بالا، الیاف ویسکوز بطور گسترده در محصولات بهداشتی استفاده می شود، در حالی که حداکثر استحکام کششی در حالت مرطوب اهمیت کمتری دارد. این پارچه دارای مزایایی است، اما در فرآیند رنگرزی مشکلاتی نیز وجود دارد. در این مقاله به روش های مختلف رنگرزی ویسکوز و چالش های آن می پردازیم.
فرایند رنگرزی پارچه ویسکوز:
پارچه ویسکوز یک پارچه معمولی مانند پنبه نیست. زیر دست این پارچه مانند ابریشم و نرم است. بنابراین فرآیند رنگرزی پارچه ویسکوز کمی با پارچه های پنبه ای یا پارچه های دیگر متفاوت است. الیاف ویسکوز بیشترین انبساط را در حالت مرطوب از خود نشان می دهند. در نتیجه جذب آب زیاد، منجر به کاهش قابل توجهی در استحکام کششی مرطوب الیاف ویسکوز می شود. ویسکوز را می توان به سه روش رنگ کرد، رنگرزی الیاف رشته نشده، رنگرزی کلاف و رنگرزی پارچه. رنگرزی دوپ ویسکوز که توسط پیگمنت ها انجام می شود نیز بکار میرود. رنگرزی دوپ به این معنی است که پیگمنت ها قبل از انجام فرآیند ریسندگی به ویسکوز اضافه می شوند. در ادامه به توضیح روش های رنگرزی الیاف رشته نشده ویسکوز و پارچه ویسکوز میپردازیم:
رنگرزی الیاف رشته نشده ویسکوز:
امروزه فن آوری مواد رنگزا پیشرفت کرده و الیاف ویسکوز با استفاده از رنگهای خمی، رنگهای راکتیو و رنگهای گوگردی رنگرزی می شود. نوع رنگزا ها بر اساس مصرف نهایی انتخاب می شوند. الیاف ویسکوز در ماشین های رنگرزی HTHP (تحت فشار و دمای بالا) رنگرزی می شود. نسبت مواد به مایع در دستگاه رنگرزی باید بین 1/7 و 1/10 حفظ شود. اگر آب سختی دارد بهتر است EDTA اضافه شود. به عنوان مثال، در یک دستگاه رنگرزی با ظرفیت 500 کیلوگرم، حداکثر بارگیری 550 کیلوگرم خواهد بود. ویسکوز یک الیاف نیمه مصنوعی و شکل خالص سلولز است و از این رو برخلاف پنبه شسته شده مستقیما رنگرزی نمیشود. قبل از رنگرزی، سختی آب باید بررسی شود بنابراین، سختی آب کمتر از 50 ppm و Ph باید خنثی باشد . برای جلوگیری از رنگرزی نایکنواخت الیاف ویسکوز، باید آن را با دست باز کرد و به صورت دستی بارگذاری کرد. چگالی بارگذاری باید یکنواخت باشد تا از رنگرزی نایکنواخت جلوگیری شود.
مراحل رنگرزی الیاف رشته نشده ویسکوز :
- تنظیم حمام رنگ: از عامل سختی گیر آب/ بهبود دهنده رنگرزی و نمک تاتا استفاده کنید و به مدت 15 دقیقه اجرا کنید.
- رنگزا را حل و فیلتر کرده و نصف مقدار را اضافه کنید. به مدت 10 دقیقه در دمای 50 درجه سانتیگراد اجراشود.
- سپس نصف مقدار رنگ را در دمای 60 درجه سانتیگراد اضافه کرده و به آن 5 دقیقه زمان دهید.
- در دمای 60 درجه سانتی گراد نمک تاتا را (بر حسب عمق رنگ) در سه تا چهار مرحله از طریق مخزن اضافه کنید.
- دما را تا 85 درجه سانتیگراد با سرعت یک درجه سانتیگراد در دقیقه افزایش دهید و به مدت 30 دقیقه اجرا کنید.
- سپس تا دمای 70 درجه سانتیگراد دما را کاهش داده و کربنات سدیم (بر حسب عمق رنگ) طی دو مرحله اضافه کنید و سپس در دمای 85 درجه سانتیگراد 30 دقیقه زمان دهید.
- تا دمای 60 درجه سانتی گراد خنک کنید و آبکش کنید.
- با آب ساده بشویید و آبکش کنید.
- شستشوی گرم در دمای 95 درجه سانتی گراد و آبکشی شود.
- سپس با اسید بشویید و آبکش کنید.
- در دمای 95 درجه سانتی گراد با صابون شسته و آبکشی شود.
- شستشوی گرم در دمای 95 درجه سانتی گراد و آبکشی شود.
- شستشوی سرد با آب معمولی.
- تثبیت رنگ در دمای 40 درجه سانتی گراد با اسید استیک و تخلیه.
- شستشو با آب معمولی.
- با نرم کننده کاتیونی / ضد الکتریسیته ساکن در دمای 50 درجه سانتیگراد پایان دهید و آبکش کنید.
کل زمان مورد نیاز برای فرآیند از 6 تا 7 ساعت متغیر است. الیاف رنگ شده به سمت استخراج هیدرولیکی می رود. از الیاف مرطوب اجتناب می شود زیرا احتمال آسیب الیاف وجود دارد. سپس الیاف جهت خشک شدن به خشک کن بخار/خشک کن RF می رود. الیاف خشک شده، رطوبت 12 تا 13 درصد دارند. در رنگ هایی مانند آبی سلطنتی، آبی فیروزه ای و هر رنگ روشن باید از نمک گلوبر جهت یکنواختی بیشتر استفاده شود. در بسیاری از رنگرزی‌ها، رنگهای راکتیو برای رنگ‌آمیزی الیاف ویسکوز در دمای 60 درجه سانتیگراد و یکنواختی بهتر استفاده میشوند.
فرایند رنگرزی پارچه 100 درصد ویسکوز:
در واقع فرآیند رنگرزی ویسکوز مانند پارچه اسپندکس پنبه ای است. ویسکوز مانند پنبه به رنگهای راکتیو نیاز دارد. در واقع، کیفیت رنگرزی به روش مناسب و رنگ ها، مواد شیمیایی کمکی بستگی دارد. پارچه ویسکوز دارای خاصیت درخشندگی است. مراحل فرآیند رنگرزی پارچه ویسکوز بترتیب مشاهده میکنید:
پر کردن آب در دستگاه رنگرزی
↓
بارگیری پارچه
↓
شستشوی داغ، 80 درجه سانتی گراد، 10 دقیقه
↓
آب کشی
↓
پر کردن آب
↓
مواد کمکی شیمیایی
↓
(6.5-7.5) pH بررسی
↓
رنگزا راکتیو (15 دقیقه، دمای 50 درجه سانتیگراد). یا اگر رنگ پارچه سفید است در این مرحله از ماده شیمیایی روشن کننده استفاده میکنند. مرحله ششم برای پارچه سفید رنگ لازم نیست.
↓
نمک 2 مرحله ای، 60 درجه سانتیگراد (دومرحله 15+15 دقیقه انجام شود)
↓
سودا (طی 60 دقیقه اجرا شود)
↓
بررسی فام رنگزا
↓
کاهش دما
↓
اسید استیک (خنثی سازی)
↓
آب کشی
↓
شستشو با صابون
↓
آب کشی
↓
شستشوی داغ (2 یا 3 بار)
↓
شستشوی خنک
↓
بررسی فام رنگزا
↓
تخلیه پارچه
مزایای رنگرزی پارچه ویسکوز
پارچه ویسکوز نوعی پارچه است که بر اساس الیاف مصنوعی با منشاء سلولزی به دست آمده است. پارچه‌ای که از نخ ویسکوز تهیه میشود، رنگزا را به خوبی جذب میکند بنابراین می توان با رنگزاهای متنوع رنگرزی انجام داد. پارچه های ویسکوز بسیار براق، روشن و رنگارنگ هستند. بنابراین، اگر می خواهید با پارچه های پررنگ و رنگارنگ کار کنید، ویسکوز را انتخاب کنید.
مشکلات رنگرزی پارچه ویسکوز
- ممکن است پارچه در طول فرآیند رنگرزی دچار پارگی شود.
- اگر پارچه به مدت طولانی خیس بماند، لکه‌ای روی آن ایجاد میشود که فرآیند حذف آن بسیار دشوار است. اما در پارچه پنبه ای براحتی این لکه برطرف میشود.
- اگر پارچه نایکنواخت رنگرزی شود، زدودن آن بسیار دشوار است.
- در طول فرآیند رنگرزی اگر نتوانیم دما و فشار را به درستی حفظ کنیم، استحکام پارچه کاهش می یابد.
