با توجه به نیاز روزافزون صنایع نساجی برای کاهش آلودگی در تولیدات نساجی، استفاده از آنزیم ها در فرایندهای شیمیایی الیاف و منسوجات، به دلیل ویژگی های غیر سمی و سازگاری با محیط زیست به سرعت و بطور گسترده در حال گسترش است. آنزیم ها در نیمه دوم قرن نوزدهم کشف شدند و از آن زمان به طور معمول در بسیاری از بخش های صنعتی و دوستدار محیط زیست استفاده می شوند. تقاضای بسیاری برای جایگزینی برخی فرآیندهای شیمیایی با فرآیندهای بیوتکنولوژیکی شامل میکروارگانیسم ها و آنزیم هایی مانند پکتینازها، زایلانازها، سلولازها، لاکازها و لیگنینازها وجود دارد. به دلیل مصرف کمتر آب ، فرآیند شستشوی انزیمی باعث کاهش پساب و مصرف آب می شود. در شستشو از آنزیم قلیایی پکتیناز برای الیاف سلولزی طبیعی مانند پنبه، کتان، کنف و مخلوط استفاده می شود. پکتین و سایر ناخالصی ها را از دیواره سلولی اولیه الیاف پنبه بدون تخریب سلولز حذف می کند و بنابراین تأثیر منفی بر خواص استحکام پارچه ندارد.
همچنین می‌توان شستشوی انزیمی را با سایر فرآیندهای مرطوب ترکیب کرد:
- اهارگیری و شستشوی آنزیمی
- شستشوی انزیمی و رنگرزی
- شستشوی انزیمی و پرزگیری
- شستشوی انزیمی، پرزگیری و رنگرزی
ترکیب این فرآیندها باعث صرفه جویی قابل توجهی در زمان، آب و انرژی می شود.
روش شستشوی آنزیمی:
قبل از عملیات شستشو، بستر در آب مقطر شسته میشود تا ترکیبات محلول در آب استخراج شود و سپس در خشک کن خشک میشود. آب، مواد شیمیایی و آنزیم مورد نیاز برای هر پارچه در هر دیگ بکار گرفته شد. سپس پارچه ها به خوبی در محلول دیگ ها غوطه ور و هم زده شدند. سپس پارچه ها بر اساس منحنی زیر اصلاح شدند.
پس از اتمام فرآیند شستشوی آنزیمی، پارچه ها با آب داغ شسته میشوند. سپس با اسید استیک و آب سرد شسته و به خوبی فشرده شدند. سپس از دستگاه خشک کن برای خشک کردن نمونه ها استفاده میشود.
مقایسه فرآیند شستوی انزیمی و روش مرسوم آن:
مزایای شستشوی آنزیمی:
شستشوی آنزیمی فرآیندی ملایم تر و مطمئناً سازگارتر با محیط زیست نسبت به شستشوی قلیایی است . در این فرایند تغییر مورفولوژی پنبه کمتر رخ میدهد ، از آنجایی که مخصوص پکتین و وکس است نه سلولز، علاوه بر افزایش نرمی و لطافت، آسیب کمتری به الیاف وارد میشود.
شستشوی انزیمی دارای مزایای زیر است:
- بیش از 50 درصد TDS، COD و BOD در پساب کاهش یافت.
- می توان با اهار زدایی انزیمی ترکیب کرد.
- مهاجرت قلیایی در فرآیندهای بعدی مشکلی ایجاد نمیکند.
- صرفه جویی کلی در آب و برق تا 30٪ (آب و انرژی کمتر مورد نیاز است)
- در مقایسه با شستشوی معمول استحکام بهبود می یابد.
- در مقایسه با شستشوی قلیایی معمولی (4%) کاهش وزن کمتر، ( 1-2٪) رخ میدهد.
- نرمی و لطافت بهتر
- الیاف سلولزی اسیب نمیبیند
- مواد شیمیایی کمتر استفاده میشود.
- شرایط ملایمی را برای اصلاح پارچه های کتان و مخلوط را فراهم می کند.
- عدم تشکیل اکسی سلولز و کاهش استحکام کمتر به دلیل عدم وجود شرایط قلیایی در حمام.
- حذف یکنواخت واکس ها باعث یکنواختی بهتر در رنگرزی می شود.
- برای شستشوی مخلوط هایی مانند ابریشم، پشم، ویسکوز، مودال، لیوسل، و لاکرا و غیره بسیار مناسب است.
- جامدات محلول (TDS) در پساب کاهش می یابد.
- پارچه حاصل نرم‌تر از شستشوی معمولی است و برای حوله‌های ایده‌آل است.
- شرایط ملایم تر فرایند، مصرف کم آب و برق، جذب عالی در کالا فراهم میشود.
معایب شستشوی آنزیمی:
راندمان فرآیند شستشوی آنزیمی به اندازه فرآیند شیمیایی آن نیست. در فرآیند شستشوی آنزیمی، لکه‌های پنبه برطرف نشدند، که نیاز به سفیدگری پراکسید شد. علاوه بر این، مشاهده شد که در حین شستشوی پکتیناز، وکس بسیار کمتری در مقایسه با شستشوی قلیایی حذف شد.
