ماشین رنگرزی ژیگر یکی از قدیمی ترین دستگاه های رنگرزی است و برای پارچه هایی مورد استفاده قرار میگیرد که در هنگام رنگرزی نباید چروک شود. به علت اینکه تنش زیادی بر روی پارچه ایجاد میشود، ماشین ژیگ برای رنگرزی پارچه های تریکویی مناسب نیست.
پارچه هایی که با این ماشین رنگرزی میشود شامل انواع تافته ها، ساتن ها، پارچه های پوپلین، برزنت، پارچه های فاستونی و پلی استر/پنبه میشود.
این ماشین شامل یک محفظه به صورت v شکل است است که دو غلتک کشش دهنده در بالای آن نصب شده است. پارچه روی غلتک A پیچیده میشود. قبل از پیچش پارچه، به منظور هدایت راحت پارچه، از آستری ارزان قیمت استفاده میشود که بر سر پارچه اصلی سر دوز میشود. پارچه باید به صورتی روی غلتک ها پیچانده شود که حاشیه های آن کاملأ روی همدیگر منطبق شود. در صورتی لبه پارچه ها بیرون بزند، رنگینه بیشتری جذب میکند. بنابراین نایکنواختی شید رنگی ایجاد میشود و حاشیه پارچه از زمینه پررنگ تر میشود. پارچه ها به صورت مستقیم و بدون چروک روی غلتک پیچانده میشود. متراژ پارچه بارگیری شده توسط تعداد دوری که غلتک A، طبق پروگرامی که به دستگاه داده میشود، مشخص میشود. سپس پارچه با سرعت ثابت و بدون لغزش از میان غلتک های راهنما از حمام رنگ موجود در محفظه عبور کرده و بر روی غلتک B پیچیده میشود.
نسبت حمام رنگ به وزن کالا، 1:3 یا 1:4 است. محلول رنگ از طریق پمپ و لوله های تعبیه شده درون دستگاه ژیگر، با فشار بر روی سطح پارچه اسپری میشود.
زمانی که غلتک دوم پر شد یا به اصطلاح یک پاس رنگرزی انجام شد، این حرکت معکوس میشود و پارچه از غلتک B باز شده و با عبور از غلتک های راهنمای درون محلول رنگ، بر روی غلتک A پیچیده میشود.
نکته حائزاهمیت در رنگرزی با ژیگر این است که تعداد پاس رنگ باید حتما زوج باشد. اضافه کردن مواد کمکی یا نمک به محلول رنگرزی باید در پاس 2 یا 4 یا 6 و به همین ترتیب، انجام میشود.
به منظور حذف موج های طولی ایجاد شده روی پارچه، غلتک های دارای شیارهای مارپیچی به نام لاگ، درون دستگاه تعبیه شده است. با قرار گرفتن پارچه ها بر روی این غلتک ها، چروک های ایجاد شده روی آن باز میشود. در صورت عدم حذف این چروک ها، رگه های تیره و روشن بر روی پارچه ایجاد میشود. همچنین میله های منبسط کننده درون ماشین به گونه ای تعبیه شده اند که سطح محدب آنها در تماس با پارچه موجب باز شدن چروک روی پارچه میشود.
جذب سطحی و انتشار رنگینه روی پارچه، به مقدار محلول رنگی باقی مانده بین پارچه پیچیده شده روی غلتک بستگی دارد. میزان رمق کشی رنگ، به میزان غوطه وری پی در پی پارچه در محلول رنگ بستگی دارد.
غلتک ها دارای طول 1.8 تا 2 متر است. جهت حرکت یکنواخت پارچه بدون لغزش، سرعت غلتک ها بین 40 الی 100 متر در دقیقه تنظیم میشود. درصورتی که سرعت غلتک ها زیاد باشد، محلول رنگ به واسطه نیروی گریز، بیرون پرتاب میشود که موجب نایکنواختی در رنگرزی میشود.
مزایای ماشین ژیگر:
- برای رنگرزی پارچه هایی که مستعد چروک شدن هستند، مانند پارچه های دارای نخ لوملت، که دارای نخ لوملت،که با روش طنابی قادر به رنگرزی نیستند، مناسب است.
- این دستگاه با نسبت پایین محلول کار میکند. از این رو به انرژی و مواد شیمیایی کمتری نیاز دارد.
معایب ماشین ژیگر:
- برای رنگرزی پارچه های حساس، مانند پارچه های تریکویی، توری ها و کرپ مناسب نیست، زیرا تنش زیادی به پارچه وارد میکند.
- فقط مناسب پارچه هایی است که لازم به تخلیه رنگ به طور کامل نیست. زیرا نسبت کم محلول رنگرزی، روند شستشو را با مشکل مواجه میکند.
- امکان ایجاد موج و خال های رنگی روی پارچه های از جنس نایلون و استات وجود دارد.
- در مرز پیچش پارچه، تنش زیادی ایجاد میشود که در انتها موجب آبرفتگی پارچه در طی شستشو وکاهش عرض پارچه میشود.
- به منظور کنترل تنش ایجاد شده روی پارچه و یکنواخت بودن رنگرزی، سرعت غلتک ها را نمیتوان بالا برد.
