ورود تکنولوژی نوین در عرصه صنعت ريسندگي سيستم پنبه‌اي در دهه 1980 آغاز و از میان آن‌ها سيستم ريسندگي جت هوا (air jet spinning) با موفقيت چشمگيرتری روبه‌رو شد بطوریکه در آغاز قرن بيست و يکم از اميدواركننده‌ترين فرايندهاي توليد نخ‌هاي سيستم پنبه‌اي بشمار مي‌رفت.

ايده اوليه ريسندگي نخ به وسيله جت هوا در سال 1971 توسط شركت دوپونت امریکا تحت عنوان فرايند روتوفیل (Rotofil) ارائه شد ولی این شركت هيچ وقت بطور تجاري موفق به عرضه اين تکنولوژی نشد. بعدها این ایده توسط شرکت‌های موراتا (Murata)، توری(Toray)  و هوا(Howa) ژاپن، سوسن(suessen) آلمان توسعه یافت و نهايتاً براي نخستين بار در سال 1982 سيستم ريسندگي جت هوا به صورتی که برای ریسندگی الیاف کوتاه قابل کاربرد باشد توسط کمپانی موراتای ژاپن و تحت نام تجاری Murata Jet Spinning یا MJS، در نمایشگاه ماشین‌آلات نساجی آمریکا ATME-I 1982 جهت تولید نخ‌های سیستم پنبه‌ای با سرعت حدود 150 متر بر دقیقه یعنی حدودا ده برابر سرعت ریسندگی رینگ بصورت تجاری به بازار عرضه گشت.

اين سيستم قادر به ريسيدن نخ ها ظریف‌تر از سيستم ريسندگي اپن-اند بوده و در ريسندگي الياف %100 مصنوعی و مخلوط الياف مصنوعی با پنبه (با درصد بيشتر الياف مصنوعی) مورد استفاده قرار گرفت که دلیل آن کمتر بودن هزينه نیروي انساني، انرژی مصرفي، قطعات مصرفی، تعمير و نگهداري و فضاي كاربردي اين سيستم كه بطور چشمگيري از ساير سيستم ها كمتر بود؛ عنوان شده است در واقع این سیستم به لحاظ اقتصادي از موفق‌ترین سيستم هاي ريسندگي بشمار می‌رفت اما با اين وجود براي ريسيدن الياف %100 پنبه و يا مخلوط پنبه و الیاف مصنوعی (با درصد بیشتر الیاف پنبه) چندان مناسب نبود.

در نمايشگاه بين المللي ماشین‌آلات نساجی ايتما 1982 (ITMA) علاوه بر ماشین ريسندگي جت هوا MJS موراتا، ماشین‌آلات مشابه‌ای نیز توسط شرکت‌های تویوتا (TJS (Toyoda و  HowaFs نیز جهت تولید نخ سیستم پنبه‌ای ارائه شد. با توسعه سيستم هاي ريسندگي جديد در آن سال‌ها همچنان تولید نخ‌های %100 پنبه‌ای با تکنولوژی اولیه ریسندگی جت هوا امکان پذیر نبوده و از چالش‌هاي اصلي بشمار میرفت؛ بعدها بواسطه تغييراتي كه در ساختار جت هاي مصرفی ايجاد شد ديگر آن محدوديت های ذكر شده وجود نداشته و امکان تولید نخ‌های صد در صد پنبه‌ای نیز فراهم گردید.

در سال 1985 اولين ماشین ريسندگي جت هواي شركت ژاپني توري تحت نام تجاري (AJS101) در نمايشگاه بین‌المللي ماشین‌آلات نساجی گرین ویل امریکا ATME-I به نمایش گذاشته شد. نخ تولیدی آن شبیه نخ رينگ و استحکام آن تنها ده درصد از استحکام نخ رینگ کمتر بود. اين در حالي بود كه شركت ژاپني موراتای ماشين MJS 801 را ارائه نمود كه قادر به توليد نخ از الياف پنبه/پلي استر با طول 38 میلی‌متر، با رنج نمره 10 تا 80 تکس و استحکام تقریبا 60-50 درصد نخ رینگ بود اما قادر به تولید نخ‌های %100 پنبه‌ای کارد شده نبود. اين شركت در نمايشگاه بين المللي ايتما 1987 ، ماشین ريسندگي جت هوا MJS 802 را ارائه نمود. اين سيستم شامل يك واحد كششي 4 بر 4 و يك نازل اصلاح شده بود که دارای سیستم كنترل بهتر نخ بوده و همچنین قادر به توليد نخ %100 پنبه اي كارد شده با سرعت  توليد معادل  210 متر بر دقیقه بود؛ البته ماشین‌آلات دیگری نیز توسط شرکت تویوتا و سوسن آلمان در آن سال عرضه گشت بطوریکه ماشین‌آلات PLYfiL 1000 شرکت سوزن قادر به تولید نخ پنبه‌ای دولا با نمره 12.5*2 تکس برای الیاف پنبه‌ای با طول تا 50 میلیمتر و سرعت 200 متر بر دقیقه و همچنین ماشین‌آلات PLYFIL 2000 برای تولید نخ دولا سیستم الیاف بلند مخلوط پشم/پلی‌استر (45/55) با نمره 14*2 تکس و طول الیاف تا 220 میلی‌متر و سرعت تولید 300 متر بر دقیقه بود.

در سيستم ريسندگي جت هوای این شركت عمل دولا كني همزمان  با عمل ریسندگی صورت گرفته بطوریکه دو فتيله به طور همزمان و بصورت مستقل به دو سيستم كششي 5 بر 5 با سرعت بالا تغذيه می‌گردد تا با اعمال كشش مناسب به ظرافت موردنظر رسانده شود. میزان کشش برای ريسندگي الياف کوتاه در حدود 250 برابر و براي ريسندگي الياف بلند حدود 350 برابر عنوان شده است. الياف پس از خروج از سيستم كششي نیز بطور جداگانه وارد يك جت هوا جهت تابيدن الياف و تشکیل نخ می‌گردند.

در این سيستم دو نخ بعد از خروج از دو جت توسط يك ابزار محرک با حرکت مثبت به صورت دولا بر روي بوبین پيچيده و سپس در روي ماشین دولا تاب (Two-for-one) با كشش یکسان بهم تابیده می‌شوند.

در زمینه ماشین‌آلات ريسندگي جت هوا، شركت موراتای ژاپن با سرعت بيشتري نسبت به ساير رقباء به توسعه و بهبود فرايند تولید پرداخت و ماشین‌آلات 802H با سرعت تولید 300 متر بر دقیقه را عرضه نمود و همچنین با طراحي نوین‌تر جت هوا، ماشين ريسندگي 804 RJS با سرعت 400 متر بر دقیقه را ارائه نمود. اين طرح جديد منجر به كاهش مصرف انرژی، كاهش پرزينگي نخ و توليد نخ از فتيله ضخيم‌تر و بسيار شبيه به نخ رينگ به لحاظ ساختماني گرديد. اين شركت همچنین در نمايشگاه 1989 ATME با استفاده از ايده شركت سوسن آلمان ماشین MTS 81 را جهت تولید نخ دولا عرضه نمود.

ارائه سيستم جديدتري از ريسندگي جت هوا كه قادر به توليد نخ %100 پنبه‌اي باشد و امکان كنترل بهتري بر الياف كمربندي جهت افزايش استحکام نخ داشته باشد سبب گشت تا كمپايي موراتای ژاپن سيستم ريسندگي ورتکس( MVS (Murata Vortex Spininng را در نمایشگاه بین‌المللی ایتما 1999 به بازار جهانی معرفی کند. كه در امریکا مورد استقبال بسياري قرار گرفت. در اين سيستم امکان استفاده از انواع الياف پنبه با طول‌های مختلف فراهم شده و لذا منجر به توليد نخ با رنج وسيع‌تري گرديد، به علاوه سرعت توليد نيز به حدود 20 برابر سرعت تولید رينگ و حدود 3 برابر سرعت توليد اپن -اند يعني 400 متر بر دقیقه ارتقاء يافت.

جهت مطالعه سایر مقالات مرتبط با سیستم‌های ریسندگی الیاف کوتاه از لینک های زیر استفاده نمایید:

• نگاهی دقیق‌تر به سیستم‌های ریسندگی الیاف کوتاه (قسمت اول)
• نگاهی دقیق‌تر به سیستم‌های ریسندگی الیاف کوتاه (قسمت سوم) 

در مطلب بعدی به بررسی فناوری‌های نوین تولید نخ در سیستم‌های پنبه‌ای(الیاف کوتاه) خواهیم پرداخت. با ایران یارن همراه باشید.