نگاهی به صنعت پارچهبافی در ایران باستان
در بسیاری از جوامع، منسوجات نقشی حیاتی در زندگی اجتماعی، اقتصادی و مذهبی دارند. آنها در همه مراسم زندگی، مثل جشن تولدها، عروسیها و مراسم تدفین، جزو تجهیزات و وسایل ضروری می باشد. چه زمانی که به عنوان هدیه داده می شود و چه وقتی به عنوان یادبود خانوادگی به نسلهای بعد انتقال پیدا می کند. به عنوان مثال، لباس مخصوص عروسی در برخی جاها آن را برای استفاده بعدی به عنوان کفن استفاده میکردند و نگه میداشتند. در این نوشتار به تاریخچه پارچه بافی در ایران باستان اشاره میکند. از آنجا که منسوجات میتوانند، ارزش واقعی و هم مفهوم نمادین را اجرا نمایند، از گذشته مورد توجه اشراف بوده. منسوجات به مقدار زیاد پوشیده میشدند یا نمایش گذاشته میشدند تا ثروت و سعادت را مشاهده شود و چشم تماشاگران را با بهت و حیرت خیره کنند.نساجی در دوره ایلام نوعی مهرهای حلقهای که در لرستان پیدا شدند که مربوط به دوره ایلامی بوده اند. هر مهر حلقهای، حلقه نواری می باشد که از ورقه مفرغی کندهکاری شده ساخته شده. یکی از چشمگیرترین و زیباترین نمونههای پوشاک زنان ایلامی، تصویر برجستهای می باشد که روی جامی سیمین است و چند سال پیش در مرودشت پیدا شد. روی اینجام، پیکره دو زن که یکی ایستاده و دیگری نشسته است، مشاهده میشود. هردو، پیراهن بلندی با زمینهای از نقشهای شبیه برگ بر تن دارند و تزیینات دوختی در قسمت یقه و لبه پیراهن، جلوه زیبایی برای لباسها به وجود آورده است. لباس ناپیراسو، ملکه ایلام و همسر اونتاش که در کشفیات شوش به دست آمده و الان در موزه لوور نگه داری می شود، رواج دوخت در دوره ایلامی است. نساجی در دوره هخامنشیان گرچه به دلیل گذشت سالیان دراز از دوره هخامنشی، از بافتههای آن زمان به جز چند تکه قالیچه و گلیم، نمونههای دیگری موجود نیست، اما اسناد ، حاکی از این می باشد که از زمانهای بسیار باستان و شاید پیش از هخامنشی، در آسیای میانه به ویژه در سغد، پرورش تخم نوغان انجام می شد. بدینسان دیگر شکی باقی نمیماند که به کار بردن پارچههای ابریشمی در ایران هخامنشی رواج داشته است و پارچههای ابریشمی ایران که گاهی در تاروپود آنها گلابتون زروسیم نیز به کار برده میشد (زری)، از دید زیبایی، لطافت، رنگ و درخشش، زبانزد یونان است ، پارچههای ایرانی از نظر جنس، رنگ و نرمی، شهرت جهانی دارد و بیشتر مردم خواستار و خریدار آنها بودند. لطافت و طرح نقشهای پارچههای پشمی، ابریشمی و کتانی که به رنگهای گوناگون، رنگرزی میشدند همه را فریفته خود ساخته میشد. همه ساله در نوروز و مهرگان، جزو باجهای نقدی و جنسی که به گنجینههای شاهنشاهان هخامنشي سپرده میشد، همواره مقداری نیز پارچههای گرانبهای نبریده، جامههای دوختهشده و پردههای منگولهدار و زیبا بود. بافتن و دوختن تنپوش ازجمله نیازهای نخستین بشر می باشد، ولی اینکه در چه زمانی تنپوش گیاهی و سود جستن از پوست نباتات و حیوانات برای پوشش بدن، به صورت تنپوش پارچهای است و بشر موفق به فراگرفتن فن بافندگی شده به درستی مشخص نیست. در فلات ایران همراه با دیرینهترین نشانهای زندگی بشر، نشانهها و ابزارهایی از فن بافندگی بوده که میرساند از چندین هزار سال پیش، قبایل ایران باستان، با فن ریسندگی و بافندگی آشنا بوده اند. پروفسور گیرشمن مینویسد: «شمار شایان توجهی از چنبرههای دوک که از گل رُس یا از سنگ ساخته می شده، در منطقه سیالک کاشان بوده که نشان آن است انسان قدیم، مبادی صنعت بافندگی را میشناخته است.» ایرانیان باستان، ارام ارام در صنعت ریسندگی و بافندگی چیره شد، به گونهای که در روزگار پیشدادیان و پیش از آنها به پارچهبافی دست یافته و پارچههای رنگارنگ و زیبایی میبافتند (در مرز ۱۲۰۰۰ سال پیش). در روزگار مادها این صنعت پرارزش، خود دانشی داشته است، زیرا در روزگار مادها، پارچه و پوششهای گوناگون علفی، پوستی و پشمی، چه از دیدگاه جنس و مواد نخستین آن و چه از دیدگاه رنگآمیزی و نقش و نگار، در بافت و طرح به چشم میخورد. مادها در بافندگی پشم، کتان و دیگر الیاف گیاهی را به کار میبردهاند و علاوه بر ریسندگی و ساختن نخ و پارچههای پشمی، به وسیله مالیدن پشم نمدهایی بسیار خوب ساخته و از نمد، گونههای تنپوش، ازجمله کلاه درست میکردند. ساختن نمد به روشی که هنوز در ایران درست میشود، پیشینهای بس دیرینه دارد و از روزگاران بسیار دور، این فن در ایران باستان رواج داشته است تا در روزگار مادها، که علاوه بر سود جستن از نمد، برای ساختن کلاه، فرش و پوششهای دیگر از آن بهرهورشده و بهویژه در ساختن زین اسب، از آن سود میجستند. با این حال از شکل و ساختمان ابزار و وسایل پارچهبافی در ایران باستان تاکنون نمونهای به دست نیامده است
سایت ایران یارن مفتخر است که یاری دهنده شما در امر خرید و فروش نخ و الیاف و سایر منسوجات باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و جدیدترین قیمت های نخ و الیاف با ما در ارتباط باشید.