بازار نخ و الیاف ایران » رنگ های نساجی » رنگرزی راکتیو

رنگرزی راکتیو

دسته بندی: رنگ های نساجی, مقاله
برچسب: رنگ
تیر 22, 1401
تعداد بازدید: 278

رنگ های راکتیو از جمله رنگ های کاتیونی محلول در آب است که برای رنگ آمیزی سلولز، پروتئین و الیاف پلی آمیدی مورد استفاده قرار می گیرند. از این رو در صنایع نساجی بیشترین کاربرد را دارند.

رنگ های راکتیو که به صورت پودری، خمیری و مایع تولید می شوند، به دلیل داشتن کاربرد راحت، قیمت مناسب، محدوده شید وسیع، درخشندگی و ثبات رطوبتی بالا از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است.

کلمه راکتیو (Reactive) به معنای واکنش پذیر است. دلیل انتخاب این نام آن است که بین مواد این رنگ و الیاف مورد نظر واکنش شیمیایی انجام می شود

در رنگرزی با پنبه گروه فعاله رنگزای راکتیو با گروه هیدروکسیل لیف پنبه واکنش می دهد و پیوند کوالانسی ایجاد می کند و به همین دلیل رنگزاهای راکتیو ثبات شستشویی بالا و عمدتا شفافیت خوبی نیز دارند.

رنگزا های راکتیو به علت ایجاد اتصالات محكم كووالانسی با لیف از ثــبـات های بسیار خوبی برخوردارند. رنگزا های راکتیو بیشتر روی سلولز استفاده می شوند که این الیاف ممکن است به صوت خالص و یا ترکیب با سایر الیاف باشد، اما قابلیت مصرف در رنگرزی الیافی مانند نایلون، پشم و ابریشم را نیز دارند. ایــن رنگزاها محبوبیت بـالایـی در صنعت دارند، كـــه ناشی از خصوصیـات ثباتی آن هاست.

استفاده از این رنگ موجب ایجاد رنگ های درخشان روی پنبه شده است.طیف وسیعی از این رنگ ها وجود دارد.

رنگ راکتیو الیاف پنبه ای دارای تعدادی از گروه های اسید سولفونیک است که به حل شدن آن ها در آب کمک کرده و امکان استفاده از این مواد در محلول های آبی را فراهم می کند.

مواد رنگزای راکتیو حتی با آب و یا رطوبت هوا نیز واکنش داده و هیدرولیز می شوند. بنابراین، هنگام استفاده از این مواد باید تا حد امکان L : G حمام پایین باشد.

استفاده از آب نرم در رنگرزی با مواد رنگزای راکتیو الزامی است؛ زیرا این مواد با سختی های موجود در آب واکنش داده و رسوب می کنند. در مواردی که آب نرم در اختیار نباشد هنگام رنگرزی از یک ماده سختی گیر آب استفاده می شود

انواع رنگ راکتیو

به طور کلی رنگ های راکتیو به دو نوع گرم و سرد دسته بندی می شوند. رنگ راکتیو نوع سرد، ام (M) و به رنگ راکتیو نوع گرم اچ (H) نامیده می شود.

انواع رنگ راکتیو بر اساس گروه عامل فعال

رنگزاهای راکتیو سرد:

مواد رنگزای راکتیو نوع سرد دارای فعالیت شیمیایی بالایی هستند. بنابراین، در درجه حرارت های پایین برای رنگرزی کالا به کار می روند. رنگرزی آنها در دمای ۳۵-۲۵ درجه انجام می شود. این رنگزاها از لحاظ مصرف انرژی بهینه می باشد ولی مشکل آن ها این است که مدت انبارداری آنها کوتاه است.

گروه فعاله ی این دسته از رنگزاها مثل: منوفلوئورتری آزین (MFT)، تری کلروپریمیدین (TCP)، دی کلرو تری آزین (DCT) تمایل زیادی به لیف پنبه ای دارند به گونه ای که در حضور قلیا در دمای محیط می توان رنگرزی را انجام داد این دسته برای رنگرزی به روش پد-بچ مناسب هستند

رنگزاهای راکتیو گرم:

مواد رنگزای راکتیو نوع گرم دارای فعالیت شیمیایی کمتری بوده و در نتیجه در درجه حرارت های بالاتر مورد استفاده قرار می گیرند. این دسته از رنگزاها شفافیت خیلی خوبی دارند، دمای رنگرزی آنها ۸۵- ۸۰ درجه می باشد. چون واکنش پذیری کمتری دارند در نتیجه مقدار قلیای مصرفی این دسته کمتر می باشد .(pH=10.5)

از نفوذ و مهاجرت بسیار خوبی در دمای بالا برخوردارند و برای رنگرزی ویسکوز و پنبه مرسریزه بسیار مناسب هستند. ثبات شستشویی خوبی دارند. سرعت فیکسه ی بالایی دارند و برای رنگرزی به روش رمق کشی توصیه می شوند.

این دسته رنگزاها مثل منوکلرو تری آزین قدرت واکنشی خود را در دمای بالا نشان می دهند. این رنگزاها برای رنگرزی به روش پد-بچ مناسب نمی باشند چون مدت زمان زیادی لازم است

رنگزاهای راکتیو وینیل سولفون:

گروه فعاله ی این دسته از رنگزا وینیل سولفون می باشد. این دسته بیشتر شامل شیدهای تیره می باشد مثلا همه ی مشکی ها جزو این دسته می باشند، دمای رنگرزی آنها ۶۰-۵۵ درجه سانتی گراد می باشد.

اکثر رنگزاهای این دسته قابلیت برداشت دارند، ثبات نوری خیلی خوبی دارند و برای رنگرزی به روش cold-pad batch مناسب می باشند. این دسته از رنگزاها حساسیت بالایی نسبت به تغییرات نمک، قلیا L:G دارند. برای رنگرزی به روش رمق کشی، مداوم و ژیگر مناسب هستند و ثبات های خوبی دارند.

رنگزای آبی فیروزه

حتما باید در دمای ۸۵-۸۰ درجه رنگرزی گردد و توصیه می شود از سولفات سدیم بجای نمک طعام استفاده شود.

رنگزاهای راکتیو بای فاکشنال : (Bi Fuctional)

این رنگزاها دارای دو گروه واکنش دهنده هستند: وینیل سولفون و منو کلروتری آزین. رنگرزی آنها در دمای ۶۰ درجه انجام می شود و این رنگزاها کمترین حساسیت را در برابر تغییرات نمک و قلیا دارند و تکرار پذیری و یکنواختی (به خصوص در شیدهای ترکیبی مثل زیتونی) خیلی خوبی دارند.

رنگزاهای راکتیو چاپ:

این دسته رنگزاهای منوکلروتری آزین می باشند که به دلیل تمایل کمتری که دارند پایداری خمیر چاپ آن ها بیش تر و در هنگام شستشو مهاجرت رنگزا از حمام به زمینه ی سفید پارچه کمتر خواهد بود.