نخ
قدیمی ترین شکل تهیه ی نخ، استفاده از دوک ریسندگی است که بیشتر زنان از آن استفاده می کردند؛ به تدریج این روند جای خود را به ماشین داد. اولین ماشین ریسندگی Jenny توسط Arkwrights اختراع شده بود و پس از آن در قرن نوزدهم ماشین رینگ و میول ساخته شد.
ادامه ی فشار های اقتصادی، جستجو برای یافتن روش های تولید سریع تر و اتوماسیون بیشتر بود که نتیجه ی آن اختراع ماشین اپن اند است که در بیشتر موارد جایگزین رینگ شد. در سال 1990 سیستم های ریسندگی اصطکاکی و ایرجت نیز به ریسندگی اپن اند و رینگ اضافه شد. در کلیه ی این سیستم ها اساس بر آن است که الیاف به صورت تمیز شده و موازی در کنار یکدیگر قرار گرفته و توسط سیستم های متفاوت در یکدیگر درگیر شوند تا استقامت لازم جهت مراحل بعدی به دست آید.
خصوصیات مواد اولیه به کار رفته در هر یک از این سیستم ها متفاوت بوده و خواص و ویژگی های نخ حاصل نیز متفاوت است. در این سیستم ها می توان انواع الیاف طبیعی و مصنوعی و مخلوط آن ها را به کار برد.
در جدول زیر خصوصیات مهمی که برای الیاف پنبه در هر یک از این سیستم ها لازم است ، به ترتیب اهمیت آمده است.
| ریسندگی اصطکاکی | ریسندگی ایرجت | ریسندگی چرخانه ای | ریسندگی رینگ |
|---|---|---|---|
| اصطکاک الیاف | ظرافت | مقاومت | طول / ضریب یکنواختی |
| مقاومت | تمییزی الیاف | ظرافت | مقاومت |
| ظرافت | مقاومت | طول/ضریب یکنواختی | ظرافت |
| طول/ضریب یکنواختی | طول/ضریب یکنواختی | تمییزی الیاف | |
| اصطکاک |
سیستم های ریسندگی از قدیم به جدید عبارتند از :
دوک ریسنگی – میول – ماشین های رینگ غیر اتوماتیک – ماشین های رینگ اتوماتیک – ماشین های چرخانه ای اتوماتیک – ریسندگی ایرجت- ریسندگی اصطکاکی
این سیستم ها در تولید انواع نخ با استفاده از الیاف غیر مداوم کوتاه ( طولی معادل طول الیاف طبیعی ) طبیعی و مصنوعی بکار می رود.
برای تولید نخ از الیاف بلند و یکسره مصنوعی از سایر سیستم های ریسندگی که با عناوین سیستم های تر ریسی و ذوب ریسی هستند.
در حال حاضر انواع نخ با توجه به انواع تکنولوژی های بالا و یا ترکیبی از آن ها با خواص ویژه جهت مصارف مختلف، تولید و عرضه بازار می گردد. در این جا به بخشی از آن ها اشاره می شود:
- نخ های فیلامنت در انواع مختلف
- نخ های شانه شده یک لا و چند لا
- انواع نخ های تابیده ی ریسمانی جهت بسته بندی
- انواع نخ های فانتزی
- نخ های تکسچره ی BCF
- نخ های بالک ( High Bulk )
- نخ های دو جزئی
- نخ های مخلوط
- نخ های خیاطی
- نخ های کنف
- نخ های چتایی
- نخ ابریشمی
- نخ های مخلوط چند رنگ
- نخ های فلزی
- نخ های کامپکت
- نخ های ویگوره
- نخ های الاستان
- نخ های اسپاندکس مغزی دار
- نخ های استرچ
- نخ تار
- نخ پود
- نخ های کم تاب و پرتاب
- نخ های استخوا ن بندی تایر
- نخ خامه قالی
- نخ فاستونی
- نخ پشمی و غیره
انواع نخ و خواص آن ها
همانطور که گفته شد تمام نخ ها رشته های طولانی هستند که از الیاف مختلف طی فرایند ریسندگی تولید می شوند و در فرایند های بافندگی تاری و پودی، حلقوی بافی و تور بافی استفاده می شوند. نخ ها دامنه ی وسیعی هستند با ویژگی های متفاوت که به منظور های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.
نخ های ریسیده شده آن دسته از نخ ها هستند که از تابیدن الیاف با طول مشخص حدود 2-26 سانتی متر تولید می شوند. تمام الیاف طبیعی به غیر از ابریشم که در این دامنه ی تغییر طول قرار می گیرند به آن ها استیپل گفته می شود.موئی شدن نخ حاصل از این الیاف به طول الیاف به کار رفته بستگی دارد.
نخ های با الیاف مداوم از فیلامنت هایی که در تمام طول نخ قرار می گیرند تشکیل شده اند. ابریشم و الیاف مصنوعی ممکن است به صورت فیلامنت و یا الیاف با طول کوتاه جهت سیستم های ریسندگی تهیه شوند. ویژگی های ظاهری نخ عبارتند از :
- زیر دست :
از نخ های با زیر دست صاف و نرم پارچه هایی با زیر دست فشرده تهیه میشود در حالی که نخ های موئی زیر دست پرتری ایجاد می کنند.
- براقی
از آن جائی که نخ هایی با الیاف طول بلند نسبت به الیاف کوتاه تر کمتر موئی هستند اغلب براق می باشند. نخ های حاصل از فیلامنت های مداوم به میزان زیاد تری براق هستند.
- یکنواختی
هرگاه نخی با الیاف کوتاه تولید شود دارای یکنواختی کمتری نسبت به نخ های تولیدی از همان الیاف ولی مداوم است. نخ های غیر یکنواخت ضعیف تر هستند.
نخ های یک لا، چند لا و طنابی
منظور از نخ های یک لا رشته ای است که از تابیدن الیاف کوتاه و یا بلند به یکدیگر ایجاد می شود. در حالی که نخ دولا یا چند لا از دو یا چند رشته که بهم می تابند تولید می شود. نخ های طنابی از بهم تابیدن دو یا چند نخ دولا یا چند لا ایجاد می شود.
نمره و سیستم های نمره گذاری
تاریخچه ی روش های تعیین نمره ی پشمی، فاستونی، کتانی، پنبه ای و کنفی متغیر است و هر یک بر اساس طول های متفاوتی از نخ که در وزن معینی از آن وجود دارد پایه گذاری شده است. در بین این روش ها دو روش هنوز مورد توجه است. سیستم متریک ( Nm ) که در قاره ی اروپا متداول است و سیستم پنبه ای و یا انگلیسی( Ne ) که در آمریکا و خاور دور متداول است ولی انگلیس به میزان زیادی با تکس عوض شده است.
در سیستم متریک تعداد کیلومتر هایی از طول نخ در یک کیلوگرم نخ اندازه گیری می شود و در سیستم پنبه ای تعداد کلاف های 840 یاردی در یک واحد وزنی پوند اندازه گیری می شود . هر دوی این سیستم ها به نام سیستم های غیر مستقیم هستند زیرا هرچه نخ ضخیم تر باشد نمره ی آن پایین تر است.
رابطه های زیر بین سیستم تکس و سیستم های متریک و پنبه ای برقرار است.
نمره ی پنبه ای ( Ne )= tex/ 591
نمره متریک ( Nm )= tex/ 1000
دنیر = 9 * tex
منبع: کتاب بافندگی ایران از سنتی تا صنعتی
سایت ایران یارن مفتخر است که یاری دهنده شما در امر خرید و فروش نخ و الیاف و سایر منسوجات باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و جدیدترین قیمت های نخ و الیاف با ما در ارتباط باشید.
